Cát Bà nơi sinh sống của loài linh trưởng đặc hữu

(Còn được biết đến với tên gọi Voọc đầu vàng)

Tên khoa học: Trachypithecus poliocephalus poliocephalus
Tên tiếng Anh: Cat Ba langur hay Golden-headed langur
Là một trong bốn loài linh trưởng đặc hữu của Việt Nam*, chúng chỉ sống trong các khu rừng trên những dãy núi đá vôi thuộc Quần đảo Cát Bà, thành phố Hải Phòng, với số lượng cá thể không nhiều

Khi mới sinh, Voọc Cát Bà non có bộ lông màu vàng cam rực rỡ.
Từ tháng thứ tư, màu lông trên cơ thể bắt đầu chuyển dần sang màu đen, riêng từ vai đến đỉnh đầu vẫn giữ màu vàng tươi.
Voọc non có thời kỳ thơ ấu dài, được các cá thể trưởng thành trong đàn chăm sóc và truyền dạy các kỹ năng sinh tồn.
Càng trưởng thành, màu lông trên đầu càng nhạt dần → có thể đoán độ tuổi dựa vào màu lông trên đầu.
Lông trên đầu tạo thành mào nhọn.
Da mặt, tai, lòng bàn tay, bàn chân có màu đen sậm.
Chiều dài cơ thể trưởng thành: khoảng 47–53 cm
Chiều dài đuôi: khoảng 85–90 cm → giúp giữ thăng bằng khi di chuyển trên núi đá cheo leo.
Trưởng thành từ 4–6 tuổi, Voọc Cát Bà chỉ sinh một con mỗi lần, khoảng cách giữa các lần sinh khoảng 2 năm.
Tuổi thọ: khoảng 25–30 năm.

Môi trường sống duy nhất: các khu rừng trên dãy núi đá vôi cheo leo của Quần đảo Cát Bà.
Ban ngày: sống trên các tầng cây cao → kiếm ăn và nghỉ ngơi.
Ban đêm: ngủ trong hang, vách đá, rìa đá để tránh thời tiết khắc nghiệt.
Sống theo đàn như một đơn vị gia đình, một con đực làm chủ gia đình → dẫn dắt kiếm ăn, cảnh báo nguy hiểm, tìm nơi ngủ.
Khi có nguy hiểm, con đầu đàn sẽ đứng trên mỏm núi cao ra tín hiệu cảnh báo cho cả đàn.
Thức ăn:
- Chủ yếu: lá cây
- Ít hơn: hoa, quả cây rừng (đa, huyết dụ…)
- Đặc biệt: có thể ăn được lá và quả cây độc (nhờ cấu tạo dạ dày và gan lớn) như lá ngón, quả mã tiền.

Đặc hữu của Quần đảo Cát Bà và từ lâu đã là niềm tự hào của người dân địa phương.
Tuy nhiên, hiện đang trong tình trạng cực kỳ nguy cấp, đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cao.
Số lượng quần thể hiện tại: chỉ khoảng 90 cá thể.
May mắn, Voọc Cát Bà được đặc biệt quan tâm bảo vệ, không chỉ bởi:
- Dự án Bảo tồn Voọc Cát Bà
- Mà còn bởi các tổ chức như Vườn Quốc gia Cát Bà, Khu Dự trữ sinh quyển Cát Bà
Từ lâu, chúng đã trở thành biểu tượng và niềm tự hào của người dân trên Đảo Cát Bà.

Cat Ba Langur Conservation Project (CBLCP) – 2015

Bốn loài linh trưởng đặc hữu của Việt Nam bao gồm:

Voọc Cát Bà – tên khoa học Trachypithecus poliocephalus, tên tiếng Anh: Golden-headed or Cat Ba langur – Cát Bà, Hải Phòng
Voọc mông trắng (hoặc Voọc quần đùi trắng) – tên khoa học: Trachypithecus delacouri, tên tiếng Anh: Delacour’s langur – Ninh Bình, Hòa Bình, đặc biệt tại khu Bảo tồn đất ngập nước Vân Long, Ninh Bình
Voọc Mũi hếch – tên khoa học: Rhinopithecus avunculus, tên tiếng Anh: Tonkin snub-nosed monkey – Hà Giang
Voọc chà vá chân xám – tên khoa học: Pygathrix cinerea, tên tiếng Anh: Grey shanked douc monkey, Quảng Nam, Kon Tum, Bình Định